Mijn zoon van 8 jaar heeft de laatste tijd erg veel angst om te gaan slapen. Ik weet dat hij niet doet alsof, want ik zie de angst in zijn ogen. De redenen zijn uiteenlopend: angst voor brand in huis, inbrekers, zelf een put maken, erin vallen en er niet meer uit geraken, dat wij er niet meer zijn … Het is elke dag iets anders. Hij kan erover vertellen, dus dat is alvast positief.
Ik moet vaak bij hem in bed of op de kamer blijven tot hij in slaap valt. Maar dat vind ik lastig worden omdat ik zelf nood heb aan me-time, zeker ‘s avonds.

Ik ben een manier aan het zoeken om deze angst te overwinnen. Ik wilde het proberen door te tekenen, alleen tekent hij niet meer graag. Hij weet niet hoe te beginnen, verwacht te veel van zichzelf en vindt het dan niet goed genoeg.

Aan het woord is Livia, mama van Ferre. Uit respect voor hun privacy veranderde ik de namen en goot de situatie in andere woorden.

That’s just what we do

Dat is wat we doen als ouders: we proberen onze kinderen te helpen om met bepaalde gevoelens en situaties om te gaan. 
We kunnen daarvoor twee strategieën toepassen. 

• terugvallen op de ervaringen van onze eigen opvoeding en min of meer dezelfde aanpak van onze ouder(s) hanteren

• het anders doen dan onze ouders deden en te rade gaan bij kennissen / vrienden / familie / internet / sociale media

Geen enkele keuze is goed of fout. Het is gewoon passend voor wie jij als ouder op dit moment bent. En soms klopt dat ook niet helemaal meer en ga je op zoek naar nieuwe manieren.

Emotioneel bewustzijn

Volgens mij is er in onze maatschappij een groeiend bewustzijn en een toenemende bereidheid om lastige gevoelens niet langer weg te duwen, om emotieregulatie een belangrijke plek te geven in de opvoeding en om de geletterdheid rond emoties te verhogen. 

Dat is een goede zaak, want dat zorgt voor een brein dat meer geïntegreerd is.
Een geïntegreerd brein is het schoonste cadeau dat een ouder aan zijn kind kan geven, toch volgens Dan Siegel en Tina Bryson. En ik volg hen volledig.
Het komt hierop neer: wanneer we emoties de plek geven die ze verdienen en als we er op een respectvolle manier mee leren omgaan, dan bevinden we ons sneller in onze natuurlijke staat van zijn waarin we ons ontspannen en meer in balans voelen.

Anders gezegd: als je brein geïntegreerd is ben je meer in staat om op een gezonde manier met je emoties om te gaan. Je voelt je veel minder overspoeld door emoties, of omgekeerd - voor iemand die niet gewoon is om ze te uiten - je bent net meer in staat om je gevoelens te tonen en uit te spreken. Je voelt je meer in balans, je window of tolerance is groter, je veerkracht is groter, want je kan makkelijker om met moeilijke situaties die je uit je evenwicht halen of met tegenslagen die op jouw pad komen.
Werken aan breinintegratie kan door verschillende strategieën toe te passen.
Eén ervan is om de (lastige) emotie met empathie te ontvangen.

Voor kinderen is het dus niet belangrijk hun lastige gevoel meteen 'opgelost' te zien.
Wij volwassenen willen dat meestal graag. 😊

Wat ze eerst en vooral nodig hebben is de erkenning van hun gevoel. En wij als volwassenen eigenlijk ook. Dat is niet iets zweverigs of belachelijks, het is gewoon pure logica. 

Een gevoel erkennen: hoe doe je dat?

Een gevoel of een situatie erkennen betekent dat je het laat bestaan, dat je het laat zijn wat het is op dat moment, zonder het weg te duwen, te minimaliseren of meteen een oplossing te zoeken om het niet meer te voelen. Je neemt er als het ware akte van. Je noteert in je hoofd: “Ik voel mij bang / opgejaagd / paniekerig / gestresseerd / bloednerveus … En dat is op dit moment oké.”

Ik neem het gevoel ‘bang’ als voorbeeld. Als Livia op de volgende manier had gereageerd op haar zoon, dan had ze zijn angst niet erkend.

• Maar allez, Ferre, je moet daar nu toch niet bang voor zijn. Denk gewoon aan leuke dingen en ga maar lekker slapen. (minimaliseren, beoordelen)

• Jij bent niet bang, je wil gewoon niet gaan slapen. (ontkennen)

• Het gaat wel over. (wegduwen)

• Maar Ferre toch. Waarom ben je nu zo bang? Hoe komt dat toch? Heb je iets meegemaakt misschien? Is er iets gebeurd op school? Heeft die ene jongen weer iets lelijks tegen jou gezegd? Wacht, ik zal je een oefening geven om er niet meer aan te denken. (overdreven reddersreactie > ratel ratel. Het gevoel van het kind wordt gezien als een probleem dat meteen moet opgelost worden. Je luistert niet om te begrijpen, maar om te reageren. Dat is dus eigenlijk niet echt luisteren.)

Het gaat niet alleen over wat je zegt. Intentie, houding en de toon die je hanteert hebben een even belangrijk aandeel in de boodschap die je wil overbrengen als de woorden die je gebruikt. Veel verwarring en miscommunicatie ontstaat omdat onze woorden niet congruent zijn met onze houding of intentie.

Ik weet van veel ouders dat ze proberen om de gevoelens van hun kind te laten bestaan en ze te respecteren, ook als het gaat over boosheid, verdriet of angst. Dat is erg moedig omdat veel van ons nooit hebben geleerd om dat te doen.

Best spannend, allemaal.

Wat soms erg moeilijk blijkt te zijn is het omgaan met de eigen grenzen. Die worden al eens over het hoofd gezien, want wat je voor je kind doet gaat soms voor een (groot) stuk ten koste van jezelf. 

Concreet.
Hoe reageer je op angst bij je kind?

Vermijd schuld, schaamte en pijn. Dat brengt nodeloos meer problemen met zich mee. 
Vertrek vanuit een begripvolle houding: je wil erkennen en begrijpen, niet oplossen of reageren.
Laten we het voorbeeld van Livia nemen die bij haar angstige zoon in bed ligt op het moment van bedtijd.

#1 — Je kan zijn gevoel van angst erkennen, op een observerende, feitelijke manier:
“Je bent bang om/van ...”
Je verwoordt dus eigenlijk opnieuw wat hij zegt. Dit zorgt voor verbinding, want je neemt zijn gevoel serieus. (Name it to tame it)
Daarna kan je vragen: “Vertel eens. Hoe/waar voel je dat in je lijf?”

#2 — Pols naar wat hij nodig heeft op een empathische manier.
“Wil je dat ik gewoon even naar je luister? Wil je dat ik jou troost? Of wil je graag een oplossing bedenken hoe je hiermee kan omgaan?”

#2 — Zorg voor een gevoel van herkenbaarheid door te zeggen dat jij soms ook bang bent of angsten hebt. Je kan een paar voorbeeldjes geven die voor hem makkelijk te begrijpen zijn of zelfs gewoon dezelfde angsten benoemen. (bv. bang voor spinnen, voor het donker, voor spreken voor een grote groep, voor pijn ...) en ook hoe/waar jij dat voelt in jouw lijf.
Door dit te doen geef je hem het teken dat dit normaal is zodat hij niet hoeft te besluiten dat hij een watje is, of dat dat raar is.

#3 — Toon hoe jij zelf omgaat met je angst. Dat kan door hem nieuwsgierig te maken: "Wil je graag weten wat ik doe als ik angst voel?"
Dan geef je een paar voorbeelden: 5x diep in- en uitademen, positieve zinnetjes zeggen over jezelf (affirmaties), jezelf een dikke knuffel geven, aan een leuke plek/mens denken, je concentreren op de dingen die je ziet, hoort, voelt (letterlijk), ruikt en smaakt , je angst klein maken in je hoofd en het in gedachten in een potje doen, EFT* ...

#4 — Nodig hem uit om te zoeken naar dingen die hij zou kunnen doen. Als dat te moeilijk is, kan jij een aanzet geven: in bed een rij knuffeldieren als bescherming leggen, een krachtsteen vastpakken of onder je hoofdkussen leggen, denken aan 3 dingen waarvoor je dankbaar bent, een gedichtje opzeggen of een liedje zingen ...

Affirmaties kunnen helpen. 

• Ik ben bang en dat is oké.

• Als ik bang ben kan ik oefenen in dapper zijn.

• Ik ben bang én ik ben dapper.

• Ik geef mezelf kracht.

Er bestaan ook visualisaties voor kinderen. Op YouTube kan je er zeker vinden.
Zoek samen uit wat je kind aanspreekt.

Soms is het al voldoende door hem het gevoel te geven dat zijn angsten serieus worden genomen en is verdere opvolging niet altijd nodig. 

#5 — Vraag hem welke strategie hij kiest om nu uit te proberen.

#6 — Bevestig hem dat hij dapper is omdat je merkt dat hij toch behoorlijk wat angst ervaart en omdat hij erover spreekt met jou. 

#7 — Als je merkt dat je kind rustig is en het ziet zitten om te gaan slapen, bedank hem dan voor zijn openheid.
Zeg vriendelijk en kordaat dat je nu de kamer gaat verlaten en dat je vertrouwen hebt dat je kind een manier zal vinden om er nu mee om te gaan. Gebruik ‘en’ en niet ‘maar’.
“Ik heb er vertrouwen in dat het je zal lukken om in slaap te vallen en ik ga nu naar beneden.” Doe dat dan ook meteen.
Als je merkt dat er paniekerige tegenkanting komt, zeg dan nog 1 keer: “Ik weet dat het nu lastig is voor jou en ik geloof in jouw kunnen. Als het binnen een half uur niet lukt, mag je mij roepen en proberen we samen. Ik ben beneden.” Ga dan naar beneden.

Proactief aan verbinding doen

Wat wij als avondritueel doen is eerst eens flink alle energie uit de kinderen laten door een zot spelletje waarbij eens goed gelachen wordt (dat ontlaadt de spanning die ze de hele dag meedragen).

Daarna badkamermoment met pyjama en tandenpoetsen. Dan een voorleesverhaal in bed en een knuffelmoment. Als laatste doen we soms een kort rondje dankbaarheid of zeggen wat het leukste moment van de dag was. Ik vraag dan wie er wil beginnen. Meestal ben ik dat. 😬
Ik zeg dan waarvoor ik die dag dankbaar ben of wat ik het leukste vond aan mijn dag. Heel simpele dingen. De kindjes (5,5 en 3,5) doen mee als ze dat willen. Wat daar soms uitkomt, heerlijk. Het kan helpen om hun gedachten op een positieve manier af te sluiten voor die dag ...

In elk geval, hang er niet meer gewicht aan dan nodig. Hou het luchtig en gewoon en veel zachtheid voor jou gewenst.

disclaimer: dit blogartikel is gebaseerd op mijn eigen kennis en ervaringen in het werken met kinderen en volwassenen. Het voorziet geen diagnose of behandeling van een specifieke aandoening zoals bv. een angststoornis bij je kind. Neem contact op met een arts of een andere professional als je vermoedt dat er meer aan de hand is dan de eerder typische ontwikkelingsgerelateerde uitdagingen waar we als ouder / opvoeder vroeg of laat mee te maken krijgen.

*EFT: emotional freedom technique

02/03/2021 — Adinda

Kan ik jou ondersteunen bij jouw opvoedingsvragen?
Met alle liefde, begrip en openheid. Op een no-nonsense en praktische manier.
Contacteer mij op info@adindacocquyt.be