Stel dat je op sociale media laat weten — of nog beter: je práát in het echt tegen iemand! — dat jij het op dit moment erg moeilijk hebt, dat je niet meer weet hoe je 't moet trekken, dat de moed je in de schoenen zakt, dat je het even gewoon echt niet meer weet.

En je krijgt dan als eerste of enige antwoord of commentaar: "Ja, het is voor iedereen lastig, hé."

Ik weet niet hoe dat bij jou binnenkomt, maar bij mij komen van zo'n uitspraak al mijn haren rechtstaan - ook die op mijn benen, ha! - en komt er net geen stoom uit mijn oren.

Wat. haat. ik. die. zin.

Of nog iets in die trant: "Positief blijven, hé!"
Of "Het kan altijd slechter, toch?"
Of "Bekijk het van de positieve kant!"
Of “Count your blessings.”
Of "Ach, het komt allemaal wel goed."
Of "Je moet gewoon wat positiever denken!"
Of "Alles gebeurt met een reden."

Waarom moeten we ons toch altijd meteen beter voelen?

Als je deze zinnen hoort van iemand anders op een moment nog VOOR jouw negatieve of moeilijke gevoel erkend werd dan heet dit toxische positiviteit.

Ik wil graag meteen al even nuanceren.
Het gaat echt over de situatie waarin iemand anders jou wil troosten, steunen, je beter wil doen voelen.
Met de beste bedoelingen, maar zo hard op de verkeerde manier.
Want eigenlijk WIL je je op dat eigenste moment niet beter voelen.
Je wil gewoon dat je gevoel gezien en gehoord wordt.
En dát heeft als consequentie dat je je vanzelf al wat beter voelt. Niemand anders hoeft dat te doen voor jou.
Als je deze zinnen tegen jezelf zegt op een moment NADAT je gevoelens door jezelf of door iemand anders erkend werden, dan kunnen ze net niet toxisch en dus wél helpend zijn.

Psychiater Gayani DeSilva zegt over toxische positiviteit: "Het is een onoprechte positiviteit die tot pijn, nodeloos lijden of misverstanden kan leiden. Het zit overal op sociale media. Vooral het voorbeeld: "Sharing is caring.” ofte “Als je dit bericht deelt en repost, dan weet ik dat je meevoelt ...” is een dooddoener wat dat betreft.
Want mensen voelen mee op hun eigen manier(en).
Er bestaat niet 1 manier om te tonen dat je empathie hebt, met iemand meeleeft of meevoelt.
Er zijn ook ontelbaar veel posts die insinueren dat als je niet positief ingesteld bent je eigenlijk iets verkeerds doet."

Dit is hoe psychotherapeut Whitney Goodman het stelt: "Als positiviteit ons vertelt dat we ons niet slecht mogen voelen omdat anderen het slechter hebben dan wij en dat als we overstuur of gespannen zijn we eigenlijk gewoon niet dankbaar genoeg zijn voor wat we hebben, dan spreken we over toxische positiviteit. Het ontkent de emotie en forceert ons om het te onderdrukken. Het zegt ons eigenlijk dat deze emotie niet mag bestaan, dat het verkeerd is, dat we eigenlijk niet hard genoeg geprobeerd hebben om het weg te krijgen."

“Toxische positiviteit houdt in dat alles altijd maar rozengeur en maneschijn moet zijn. Er is enkel ruimte voor licht, luchtig en blij. Voor ‘negatieve’ emoties is geen ruimte. De overtuiging is dat als je maar positief blijft, je alles aan kunt en je daarmee je eigen geluk bepaalt. Hierdoor kan echter onvoldoende ruimte ontstaan voor negatieve emoties waardoor deze vermeden wat de verwerking ervan in de weg staat. Gek eigenlijk, want alle emoties zijn immers valide, écht en oké.
Een positieve houding kan zeker helpen om je staande te houden als moeilijke dingen op je pad komen.
Toxische positiviteit gaat echter compleet voorbij aan je natuurlijke reactie die ook verdriet of rouw kan zijn en kan daarmee juist schadelijk zijn.”

Het is natuurlijk allemaal niet zo simpel.

Eén.

Er is uiteraard niets mis met positief in het leven (willen) staan, met optimisme, met het leven proberen leiden vanuit een positieve ingesteldheid. Integendeel zelfs, ik ben ervan overtuigd dat dit ons als mens meer rust en plezier kan opleveren.
Maar je kiest soms niet vanuit welk perspectief je het leven bekijkt.

Kijk. Ik ben een eerder bang aangelegd mens. Dat is mijn aard, dat is een deel van wie ik ben.
Ik wil dat niet meer ontkennen, ook al hangt daar maatschappelijk gezien een gigantisch waardeoordeel aan vast.
Bang zijn = negatief zijn = niet oké.

Ik heb ontdekt dat ik eerder negatief en reactief denk op korte termijn (maar ik zal dat niet aan jou laten zien).
Daarmee bedoel ik: als mij een moeilijke situatie overkomt dan is mijn allereerste reactie eerder negatief.
Dan begin ik te vloeken, te wurtelen — Meetjeslands voor zagen, lastig doen — en te roepen, meestal binnen in mezelf.
Gelukkig voor mij en de liefsten rond mij duurt dat niet lang, soms zelfs maar ettelijke seconden.
Komt vooral voor als ik in de auto achter het stuur zit. 😬😅

Mijn groei in zelfbewustzijn heeft ervoor gezorgd dat ik dat heel snel kan detecteren, want ik geloof wel dat (chronische) negativiteit iets is wat niet bijzonder veel voldoening geeft. Vroeger bleef ik veel meer hangen in negatieve gedachten en gevoelens, wat ervoor zorgde dat ik bv. langer in een slachtofferrol bleef zitten.

Als ik het op lange termijn bekijk, dan noem ik mezelf een optimist. Ik heb een soort van oervertrouwen dat alles wel zijn reden heeft en dat de dingen uiteindelijk wel goed komen, al is het niet altijd op de manier die ik zelf in gedachten had.

Een teveel aan overdreven positiviteit - van anderen dan - kan dus niet alleen voor veel weerstand zorgen, het kan iemand zelfs nog verder in een put duwen.

Twee.

Het gaat voor mij ook over intentie. Niet iedereen heeft de woordenschat of de tact om troost, steun of meeleven op een gepaste manier uit te drukken. Iemand kan oprecht zijn empathie tonen met woorden die als toxisch kunnen beschouwd worden maar die helemaal niet zo bedoeld zijn. Het gaat dus ook over de energie die meegestuurd wordt met de woorden.

Neem nu bijvoorbeeld de uitdrukking “Every cloud has a silver lining.” of “Er is altijd licht op het einde van de tunnel.”
Als ik weet dat iemand oprecht probeert zijn medeleven probeert te tonen, dan voél ik die intentie ook. En dan is het helemaal oké.
Als iemand die zin gebruikt met als doel om mij zo snel mogelijk ‘beter te doen voelen’ en mij positief te laten zijn - of ik interpreteer dat in elk geval zo - dan denk ik: fuck you met je dwaze zin. De hoogste boom in met je silver linings en je lichtjes. 🤮

Het gaat dus over de intentie waarmee je de woorden uitspreekt.
En dat wil ik altijd proberen zien, ook al komen de woorden er in eerste instantie lomp of onhandig uit.

Emotionele acceptatie for the win

We willen als mens allemaal - kinderen ook! - gehoord en gezien worden. Het is zelfs een basisbehoefte. We hebben de nood om begrepen te worden, vooral in tijden van stress en miserie. We willen dat onze gevoelens erkend worden, niet ontkend of geminimaliseerd of weggewuifd.
Een overdreven positieve reactie, zeker voordat iemand zich gehoord en erkend voelt, kan even giftig en zelfs vernederend overkomen als het effectief ontkennen van de gevoelens.

Enfin, ik pleit dus volle bak voor emotionele acceptatie: accepteren dat pijn en verlies bij het leven horen, dat we de realiteit niet kunnen veranderen en dat ertegen vechten alleen maar voor meer pijn en lijden zorgt.
Wat we wél kunnen doen is bepalen hoe we omgaan met wat ons overkomt.
Uit een studie van 2018 die de correlatie tussen emotionele acceptatie en psychologisch welbevinden onderzocht, bleek dat personen die regelmatig moeilijke gevoelens vermijden en/of onderdrukken zich op lange termijn veel ongelukkiger en slechter kunnen voelen.

Wat kan jij doen op het moment dat je het lastig hebt - om gelijk welke reden?

• Aanvaard in de eerste plaats dát je het lastig hebt. Dat kan je doen door bv. hardop tegen jezelf te zeggen:
  ”Oké, ik voel mij echt kak. En niemand begrijpt mij.”

• Herinner jezelf eraan dat een innerlijke strijd heel normaal is.
  Probeer om met iemand te praten als het je te erg overvalt. Note to self: jij ook, Adinda!
  Er bestaat geen goede of slechte manier om hiermee om te gaan.
  Zoals Dan Siegel zegt: Name it to tame it. Dat betekent zoveel als: de lading van een emotie gaat er sneller af als je het hardop benoemt.

• Snelle oplossingen, zoals quick fix positief denken, brengen misschien wel opluchting op korte termijn, maar op lange termijn kan het eerder negatieve gevolgen hebben. Als lastige gevoelens onderdrukt, genegeerd of ontkend worden met overdreven positieve gedachten komen ze simpelweg terug. Groter, sterker, overweldigender.
  De uitdrukking 'sunlight is the best disinfectant' benadrukt dit. Als we de beangstigende, spannende dingen die ons overkomen in het licht durven zetten en dus onder ogen durven zien - of het nu om emoties, herinneringen of angst voor de toekomst gaat - dan kunnen we ze echt onderzoeken en kunnen we een deel van de kracht wegnemen die ons anders van binnenuit infecteert. Je kan dit oefenen door op te schrijven wat je voelt, in je morning pages bijvoorbeeld.

• Het leven gaat ra-zend-snel, het leven zoals we het ooit kenden is nu compleet anders.
  Probeer om hierover geen weerstand te voelen, want dat is iets wat niet binnen jouw controleveld ligt.
  Je kan niet veranderen wat er aan de hand is in de wereld en je hebt geen controle over wat jou overkomt.
  Je kan wel beslissen hoe jij ermee omgaat.
  Probeer om flexibiliteit te oefenen en aanpassingen te doen die de dingen makkelijker voor je maken.
  Als dat betekent dat de manden was zich blijven opstapelen of de vaat blijft staan of de kinderen zijn eens niet gewassen of je hebt al 4 keer take-away gegeten deze week of de kinderen hebben meer schermtijd dan anders ... dan. is. dat. maar. zo.
  Dit is zelfzorg 2.0. Je kent de metafoor wel van eerst je eigen zuurstofmasker opzetten voor je de kinderen kan helpen.
  Awel. This is it.

• Vermijd om je hoofd te laten vollopen met extreem negatieve én extreem positieve informatie dat er alleen maar voor zorgt dat je het gevoel hebt een #epicfail te zijn. Zet nieuwsberichten uit.

• Neem de tijd - ja, ik weet het, je hebt geen tijd. En toch! - om elke dag met je volle aandacht bij jezelf te zijn.
  Al is het maar voor 5 minuten.
  Probeer iéts te doen wat je hoofd rust brengt, eender wat: gaan lopen, yogaoefening, een luchtje scheppen, naar de supermarkt gaan, een bladzijde uit een boek/tijdschrift lezen, muziek luisteren, dansen in de living, masturberen, meditatie (bv. via Headspace of Calm), kleien, planten verzorgen, in de tuin bezig zijn, met de hond wandelen, opruimen, je nagels lakken, je baard trimmen, een bad nemen, zelfmassage (bv. Japanse Do In massage), met je kinderen een spel spelen ...
  Maakt niet uit wat, maar zoek iéts.

• En dan, mijn grote missie: het besef laten groeien dat ALLE emoties oké zijn. Er bestaan geen negatieve of positieve gevoelens. Emoties zijn niet goed of slecht. Ze zijn. Je kan ze lastig, moeilijk, ongemakkelijk vinden bv. boosheid, verdriet, angst. Of je kan ze fijn, leuk, makkelijk vinden. Bv. plezier, ontroering, motivatie.

Wat kan je zeggen tegen iemand die zijn lastige gevoelens uitspreekt?

#1 Dit is lastig / hard / verschrikkelijk / moeilijk. Ik ben hier voor jou.

#2 Ik zou ook niet weten hoe ik hierin positief kan blijven.

#3 Dit moet zo verwarrend voor je zijn.

#4 Moeilijke gevoelens zijn heel normaal als je ... meemaakt. Dat is helemaal oké.

#5 Och, schat toch. Kan ik iets voor je doen?

#6 Uhu. Mmmm. Ja. (repeat > soms is niets zeggen en knikken en uhu'en het beste wat je kan doen)

#7 Zit maar niet in met ... (taak, belofte, ). Daar moet jij niet aan denken. We pakken dat later wel aan.

#8 Ik kan mij niet voorstellen hoe dit voelt. Ik voel wel dat het hard leeft in jou.

#9 Ik weet even niet wat ik moet zeggen.

#10 Wil je een knuffel?

Hoe reageer je als je kind last heeft van moeilijke gevoelens?

Spoiler alert: kinderen zijn ook mensen.

Zie de tips hierboven dus. Helemaal. Jawel.

Dus, hop, mond open en spreken maar of zet je handen schrap en schrijven maar!
Zet je woorden op papier. En mail mij. Of jezelf. Spreek je gevoelens en gedachten in op dictafoon.
Of stuur iemand een berichtje met de vraag of hij/zij tijd en energie heeft voor een telefoontje om even gewoon te luisteren naar jou zonder advies te geven.

Let those beast(s) out, baby.

En laten we er kleinere biestjes van maken.

Ik hoor je, ik zie je.
Jouw pijn mag er zijn.
Hoe groot of hoe klein die ook is.
Because you rock, always.

Adinda — 19.02.2021

bronnen:
www.womenshealthmag.com
www.health.com
@lifeofazebramom