door Adinda Cocquyt - 09.09.2021

Ik gebruik in deze tekst het voornaamwoord ‘hij’ om te verwijzen naar ‘je kind’, puur voor het gemak van het lezen.
Grammaticaal gezien moet het ‘het’ zijn, maar ik vind dat zelf precies wat ongepast.
Uiteraard lees je voor jezelf het voornaamwoord dat bij jouw kind past: hij, zij, hun.

Het zorgvuldig opgebouwde Legobouwwerk vliegt plots tegen de muur en breekt in duizend stukjes.

“Zeg, het zal gaan, zeker?!” roep je geschrokken.

Je kind schreeuwt terug, terwijl hij nog een hoop legoblokjes neemt.

“Wat is dat met u? We gooien niet met spullen in dit huis!”

Je antwoord lijkt alleen maar meer olie op het vuur te gooien.
Du-uh. 🙄

Je probeert een andere tactiek door empathie te gebruiken:
“Je lijkt boos. Is dat zo?”

“IK BEN NIET BOOS!” schreeuwt hij terug.

Euhm?!
Als hij niet kwaad is, wat voelt hij dan wél?

Pff, je bent dit gedrag kotsbeu.
De laatste maanden leken de boosheidsmomenten alleen maar toe te nemen.
Niets leek een verschil te maken: geen time-outs, geen straf, geen consequenties, geen geduldige en begripvolle reacties.
Niets.

Misschien is het tijd voor een radicaal nieuwe aanpak.

Bon, als je er klaar voor bent om dit gedrag vanuit een ander perspectief te zien, dan zal je achter die vliegende Legoblokken heen moeten kijken.

Ga eens van het volgende uit:

Je kind wíl het goed doen.
Het wíl goeie keuzes maken.
Je kind wíl niets liever dan een band voelen met jou: het wil zich keihard verbonden voelen met jou.
Het wil zich begrepen en geliefd voelen.
Het wil zich veilig voelen. Mét zijn/haar arsenaal grote emoties erbij.

Maar soms komt je kind terecht in een schaamtecyclus.
Het denkt over zichzelf: "Ik ben een stout en slecht kind."

Dat werkt zo:

Je kind voelt een sterke emotie: boosheid, frustratie, teleurstelling, angst, jaloezie …

Hij heeft totaal geen idee hoe je met zulke overweldigende emoties moet omgaan, dus je kind reageert reflexmatig: met dingen gooien, broer/zus slaan, stampvoeten, deuren toesmijten ...

Direct daarna voelt je kind zich miserabel.
Verschrikkelijk.
Vreselijk.
Misschien zelfs beangstigd door de heftigheid van zijn eigen emoties.

Omdat jij in de buurt bent reageer jij meteen op dat gedrag: door te roepen, te berispen, consequenties op te leggen (time-out!), de huisregels te herhalen.

De eerste gedachte die door zijn hoofd kan gaan is: "Ik ben een stout kind."

Jouw respons bevestigt je kind zijn gedachte: "Zie je wel, mama/papa denkt ook dat ik een slecht kind ben."

Hoe meer je kind deze gedachte tegen zichzelf zegt, hoe meer hij het gelooft, hoe vaker zich dat vertaalt in datzelfde 'wan'gedrag. Het wordt op de duur een overtuiging die het gedrag bepaalt.

O, en maak je geen illusies.

Hetzelfde gebeurt bij kinderen die ‘zeer voorbeeldig en braaf’ lijken.
Hun reflexmatige respons op die emotionele storm vanbinnen - tenminste als er geen veilige ouder/zorgfiguur in de buurt is - is niet vechten of vluchten, maar bevriezen.
Ze gaan in shutdown-modus en zullen proberen de liefde van hun ouders te verdienen door hen proberen tevreden te stellen met flink, braaf en stil gedrag.
Sois belle et tais-toi, zoiets.

People pleasing-gedrag is dus een patroon geworden dat in de kern een stressrespons van formaat is.

En dan worden we gezellig volwassen met z’n allen en hebben we collectief te kampen met perfectionisme, (faal)angst, depressie, agressieproblemen, reactief gedrag (halloooo sociale media), overweldiging door een tsunami aan emoties, of we leven simpelweg in een bunker en zijn emotioneel onbereikbaar.

Dat allemaal gestuurd door dat diep schaamtegevoel dat zich tijdens de kindertijd in ons systeem heeft genesteld.

Door schaamte gevoed

Schaamte is de enorme kracht die deze cyclus in stand houdt.

Onder “Ik ben een slecht kind,” fluistert schaamte stilletjes, maar zeer duidelijk: “Jij bent de liefde niet waard.”

Plotseling kunnen agressieve kinderen in de verdediging zitten.
Ze proberen de afschuwelijke gevoelens te negeren en hun daden te minimaliseren zodat ze lief overkomen, waarbij ze hun gedrag van even tevoren tegenspreken door te zeggen: "Ik héb mijn zus niet geslagen" of "Ik bén niet boos."

Dat lijkt van buitenaf op staalhard liegen - en dat is het technisch gezien ook - maar het is vaak een dynamiek van piekstress die daarvoor de aanleiding is.
Jonge kinderen tot 6-7 jaar hebben vaak nog moeite met het onderscheid tussen fantasie en realiteit.
Sommige kinderen duwen je weg, fysiek en/of verbaal.
Hun boodschap is eigenlijk: “Ga weg! Zie je niet dat ik keihard gefaald heb?
Ik ben een slecht kind. Ik ben je liefde niet waard.”

Deze kinderen zitten vast en hebben jouw hulp nodig.

Doorbreek het patroon

Meestal hebben we er totaal geen idee hoeveel schaamte ons kind ervaart.

Het gedrag van je kind kan aanvoelen als een persoonlijke aanval op jou.
Het is precies alsof ze het zoeken, alsof ze met volle intentie het gaan uithangen om hun goesting te krijgen of dat ze het maar al te goed weten hoe ze een situatie beter kunnen aanpakken, maar gewoon weigeren om te doen.
Om jou te raken.

Weet je, heel soms kan dat inderdaad het geval zijn.
Maar voor veel kinderen die agressief gedrag vertonen - en zeker jonge kinderen - is het een teken dat ze vastzitten in een "Ik ben een slecht kind."-cyclus.

Wat als je nu eens probeert om je kind te helpen om uit die vicieuze cirkel te geraken? Wat als jij deel van de oplossing kan zijn?

5 manieren om de cirkel van schaamte te doorbreken

• Werk aan je eigen sh*t.

Het is moeilijk om je kind te helpen dit patroon te doorbreken als je vastzit in je eigen schaamte.
Neem de tijd om je eigen triggers onder de loep te nemen, doe aan zelfzorg en/of werk met positieve mantra's.
Heb de moed en de nieuwsgierigheid om naar binnen te kijken, om je eigen patronen te onderzoeken.
Merk het op als je jezelf streng toespreekt.
In plaats van je eigen gemaakte fouten te bekritiseren, geef jezelf zachtheid en mildheid.
Vind een community of mensen die je kan vertrouwen met wie je jouw groeiproces kan delen.

• Kalmte kan je redden (in het moment).

Als kinderen agressief uit de hoek komen of brullen als een wilde tijger, dan kan jouw natuurlijke respons zijn om hun intensiteit te willen evenaren - alsof er een alarm in je hoofd afgaat en jij ook de reflexmatige toer opgaat.
Op zo’n moment ga je niet coreguleren, maar co-escaleren.
Helaas versterkt deze respons de schaamtecyclus bij je kind.

Bedenk: “Mijn kind probeert niet om mij te raken. Hij heeft hulp nodig om die vloedgolf aan overweldigende emoties te voelen en te verwerken.”
Leer om zelf rustig te blijven. Het gaat immers niet over jou.
Neem een paar diepe ademhalingen om je eigen brein te kalmeren voor je het gedrag van je kind beantwoordt.
"Ik wil mijn kind helpen, niet nog meer verwarring bezorgen." kan een helpende gedachte zijn.

• Kijk voorbij gedrag.

Veel ouders voelen de neiging om hun kind te straffen of hen een lesje te leren wanneer hun kinderen zich misdragen.
Met speelgoed smijten, met de voeten stampen, schreeuwen, broers/zussen slaan etc. zijn allemaal signalen dat je kind ontregeld is of dat ze andere strategieën nodig hebben om met grote, overweldigende emoties om te gaan.
Dat agressief gedrag is heel vaak een stressrespons, een traumareactie.
Ze kiezen er niet voor, het gebeurt onbewust.

Soms moet je je detectiveskills bovenhalen om te begrijpen welke gedachten of gevoelens een impact kunnen hebben op hun gedrag.

• Toon empathie voor de worsteling.

Vertaal je kind zijn complexe emoties met woorden: "Je Legobouwwerk ging niet helemaal zoals je 't wou, hé? Je handen voelden dat ze moesten gooien en nu moet je helemaal opnieuw beginnen. Het is soms superlastig om goeie keuzes te maken als we ons boos of teleurgesteld voelen."

Je hoeft hun gedrag dus niet goed te keuren om hen te laten weten dat je hen begrijpt.

• Stel grenzen vanuit compassie.

Een veilige omgeving creëren en vriendelijk en vastberaden grenzen stellen is belangrijk, maar het hoeft niet met hardheid te gebeuren.
Ga indien mogelijk op of onder ooghoogte bij je kind.
Bied een knuffel of troost aan.
Leid slaande handen met kordate zachtheid af i.p.v. kracht of macht te gebruiken.
Gebruik je kalme, zelfverzekerde aanwezigheid om de volgende boodschap over te brengen: “Dit moet zo eng aanvoelen voor jou, maar samen kunnen we dit aan. Ik ben hier bij jou."

Waarom dit werkt.

Dr. Dan Siegel, expert in de interpersoonlijke neurobiologie, beschrijft het fenomeen first connection, then redirection.
Eenvoudig gesteld betekent dit: wil je het rationeel deel van het brein bereiken, dan kan dat alleen door eerst het emotioneel brein aan te spreken.

M.a.w. emotioneel verbinden is dus de sleutel om om te gaan met lastig gedrag waarachter een hele hoop lastige gevoelens schuilgaan. Pas als je kind zich verbonden voelt met jou, als het zich veilig voelt, is het in staat om iets te leren.

Wil je je kind helpen om uit die schaamtecyclus te geraken dan moet je bereid zijn om eerst te leren connecteren op een emotioneel niveau vooraleer je het gedrag zelf wil aanpakken en verbeteren.
In de oudertraining Ontspannen ouderschap zonder schuldgevoel komt dit aan bod.

Het is vaneigens niet simpel

Je doet keihard je best om die uitbarsting te stoppen, om die frustrerende krijssirenes stil te leggen, om het probleem op te lossen zodat er gauw weer peis en vree in je huishouden kan heersen.
Het zal wel zijn.

Maar kijk, het ding is - als je bereid bent om tegen je kind te zeggen "Ik zie jou worstelen met die emoties EN ik hou van jou, ook op dit moment." dan heeft schaamte geen kans.

Zo kan je kind uit die schaamtecyclus geraken en kan het leren omgaan met zijn/haar frustraties, het kan leren voelen dat angst ook voorbij gaat, het kan imperfectie omarmen, want het weet dat het jouw liefde waard is.

No matter what and even if.

Ja, een licht verteerbaar stuk is het niet geworden. 😅

Sorry, not sorry.
Het is te belangrijk.

Als je merkt dat je door dit stuk zelf geraakt of getriggerd werd omdat je bepaalde zaken herkent, blijf er niet mee zitten.
Deel het met iemand die zonder oordeel naar jou kan luisteren, iemand bij wie je je veilig voelt.
Je kan mij ook zeker mailen.

Wil je dit graag verder uitspitten en ook leren welke andere oorzaken aanleiding kunnen geven voor elke vorm van ongepast gedrag bij je kind en hoe je daar effectief mee kan omgaan?

De strategieën en tools die je in de training Ontspannen ouderschap zonder schuldgevoel krijgt aangereikt helpen jou naar de kern van het probleem te gaan zodat je je kind (en jezelf) kan helpen om te groeien in zelfvertrouwen, zelfrespect en geloof in eigen kunnen.

🧠+❤️=⚖️
#samenbouwenaaneenemotioneelgezondewereld

📷 foto’s: Unsplashed
📄 tekst: Adinda Cocquyt
💌 nieuwsbrief ontvangen? Klik hier.
🤗 Zeer welgekomen in mijn besloten FB-groep Ouderschouders.
👍🏻 Geef mijn FB-pagina De volgende 1000 dagen een duimpje!