Hsp olé olé
door Adinda Cocquyt — 21.11.2019
Say what?
Hsp = highly sensitive person. Oftewel: hoogsensitief persoon.
Boenk, een stempel op mijn hoofd.
En een term waarmee ik een haat-liefdeverhouding heb. Ik hoor het eigenlijk niet graag omdat het nogal ‘gehypet’ wordt en omdat er al te vaak verkeerde betekenissen aan gegeven worden. Ook vind ik het hoogdravend klinken: er hangt iets superieurs aan vast.
Maar soit, anderzijds is het wel een deel van mij.
Speaking of which: je bént hsp, het is niet iets wat je hébt of waar je voor kiest. Het is een persoonlijkheidskenmerk, geen ziekte, geen aandoening. En toch, er kunnen heel wat spannende uitdagingen aan verbonden zijn als je niet weet hoe je ermee moet omgaan.
Volgens Elaine Aron, de eerste die hoogsensitiviteit als persoonlijkheidskenmerk definieerde (1996), zou 20% van de wereldbevolking hoogsensitief zijn. Dat is best veel.
Dan stel ik mij de vraag hoe het komt dat hoogsensitiviteit nog steeds stiefmoederlijk behandeld wordt.
Wel, ja.
De vooroordelen zijn immens.
Misschien dacht je zelf ook ooit wel: hoogsensitiviteit is iets wat ‘tussen je oren’ zit, het is een excuus, hsp’ers zijn aanstellers, overgevoelig, overdrijvers, maken van een mug een olifant, trekken zich van alles te veel aan, blèten bij het minste, zijn labiel, niet stressbestendig, zijn direct op hun tenen getrapt, introvert, verlegen, zwak, altijd moe, kunnen tegen niets, je moet op eieren lopen en zó hard op je woorden letten …
Mja, ik snap wel waar die gedachten vandaan komen.
Want zoals dat gaat met élke vorm van stereotiep gedrag: we zien de buitenkant en we vellen er een oordeel over.
Heel menselijk.
Wat is hoogsensitiviteit?
I’ll tell you a little secret:
Veel hsp’ers wéten niet eens dat ze een overgevoelig zenuwstelsel hebben als gevolg van hun (over)gevoeligheid voor het verwerken van zintuiglijke prikkels. Want dát is hoogsensitiviteit: een genetische eigenschap die ervoor zorgt dat het zenuwstelsel overbelast geraakt omdat de verwerking van zintuigelijke prikkels niet verloopt zoals het bedoeld is.
Prikkelverwerking gebeurt bij een hsp-brein automatisch op een dieper niveau en er is veel meer tijd en energie nodig om alle info te verwerken en de overdaad aan signalen te compenseren. De filters die er normaal voor zorgen dat prikkels gedoseerd binnenkomen hebben hsp’ers niet.
Ze moeten dus op een of andere manier zelf actief voor filters zorgen: oordoppen of een koptelefoon dragen met noise cancelling, sociaal contact vermijden, minimalistische binnenhuisinrichting, genoeg alleentijd inbouwen … Als dat niet lukt wordt het gebrek aan filters onbewust gecompenseerd door gebruik te maken van verschillende copingsmechanismen.
Hoogsensitieve mensen ervaren dus een soort van buitenproportionele intensivering van de prikkelverwerking omdat ze constant overspannen raken door de ‘gewone’ zintuigelijke input waar anderen geen last van hebben.
En dat kost geweldig veel energie. Het gaat over signalen die via de zintuigen binnenkomen, los van de typische stressgerelateerde symptomen van onze digitale welvaartsstaat.
2 soorten prikkels
Hoogsensitiviteit wordt al te vaak gezien als synoniem voor overprikkeling.
Dat is te kort door de bocht. Op die manier wordt er kwistiger met het hsp-label rondgestrooid.
Hoe komt dat?
Veel mensen worstelen tegenwoordig met dezelfde symptomen van overprikkeling als hsp’ers.
Alleen is de oorzaak niet hetzelfde.
Het is interessant om te bedenken dat overprikkeling door stress iets is waar zeer veel mensen in deze rat-racende maatschappij mee te kampen hebben.
We zijn collectief overspannen door overmatig schermgebruik, 24/7 bereikbaar zijn, online leven, het tempo en de jachtigheid van een steeds drukker wordende maatschappij waarin alles nog sneller, nog groter, nog mooier en slanker moet zijn.
Ook kinderen lijken er veel meer last van te hebben dan vroeger: ze zijn sneller moe, hebben een korter lontje, ze hebben last van meer en intensere woede- of driftbuien, ze hebben slaapproblemen …
Dat is surmenage avant la lettre. Het is allemaal te veel voor ons systeem.
Maar overspanning door stress gerelateerd aan onze levensstandaard maakt je niet per se een hsp.
Wat is het dan wel?
Hoogsensitiviteit is dus niet hetzelfde als overprikkeling.
Het heeft op zich eigenlijk ook niets te maken met emoties.
Een synoniem voor sensitiviteit is gevoeligheid. Het woord is ook afgeleid van senses, wat zintuigen betekent.
Het gaat dus over de gevoeligheid voor prikkels via de zintuigen, niet over gevoelig zijn in de betekenis van sentimenteel, weekhartig of teergevoelig.
Alles wat we waarnemen via onze zintuigen moet in ons brein verwerkt worden.
Die verwerking - of het deels uitblijven ervan - heeft een invloed op onszelf en op ons gedrag.
De blootstelling aan te veel prikkels wordt door iedereen op een andere manier gepercipieerd, het is dus een subjectieve beleving.
Veel mensen ervaren een bepaalde vorm van stress door opgestapelde onrust, spanning, angst misschien.
Voor een niet-hsp’er is het al lastig om met overprikkeling door stress om te gaan.
Een hsp’er ervaart - naast die symptomen - extra spanning en stress door overprikkeling van de zintuigen.
Want dát is waar hoogsensitiviteit om draait.
Anders gezegd, de dagelijkse input via de zintuigen - alles wat we horen, zien, ruiken, proeven en voelen (tast én energie) - zorgt bij hsp’ers voor een overbelasting van het zenuwstelsel.
Die prikkels kunnen waarneembaar zijn.
Denk bijvoorbeeld aan onschuldige, lichte geluiden, zoals het radiodeuntje in een wachtzaal, het tikken van bestek terwijl je aan het eten bent of het gezoem van een koelkast of computer.
Het hsp-brein verwerkt die geluiden op dezelfde intense manier als bv. het luide gedreun van een bas op een festival. Elke prikkel komt dus even hevig binnen.
Bepaalde materialen zoals bv. wol of een onnozel draadje dat ergens loshangt in je kledij kan voor veel jeuk en ongemak zorgen, een bepaalde geur kan overkomen alsof er een lading parfum (of een fles ammoniak) rechtstreeks je neus wordt ingespoten, kleurrijke kindertekeningen die aan de muur hangen kunnen voor zoveel visuele chaos zorgen dat je ze gewoon van de muur wil rukken, een gesprek met iemand op café kan uitputtend zijn o.w.v. de omgevingsgeluiden en de energie die deze persoon uitstraalt.
Veel hsp’ers pikken dus ook vaak niet-waarneembare signalen van anderen op: de spanning of de sfeer die ergens hangt, de gemoedstoestand en/of emoties van je (gespreks)partner, onuitgesproken meningen of overtuigingen, nuances, stemming(swisselingen) …
Dus - hou u vast aan de takken van de bomen, het kan zijn dat de emotionele hsp’er die voor je zit, eigenlijk jóuw gevoelens toont.
No sh*t, Sherlock.
Thank god for labels 🏷
… is zeker een te sterke uitdrukking, maar wat een opluchting was het voor mij toen ik de allereerste keer ontdekte dat ik een hsp’er ben. Ik kon mezelf terugvinden in een aantal kenmerken die eigen zijn aan mensen die moeite hebben met prikkelverwerking – niet alleen door stress, maar ook door overgevoeligheid van de zintuigen. Ik werd deel van een clubje. Ik voelde een beetje erkenning en begrip. Maar dat duurde niet lang, want ik vond nergens hoe je daar dan precies mee moest omgaan. De boeken van Elaine Aron en Elke Van Hoof had ik gelezen. En toch, ik had nood aan meer, want zij schetsen elk een bepaald aspect van hoogsensitiviteit, niet het hele plaatje. Ook vele filmpjes op YouTube tonen een te eenzijdig beeld.
Over labels gesproken, het zou mij dus niet verwonderen mochten vele mensen denken dat hoogsensitieven allemaal emotionele watjes zijn die niet stressbestendig zijn en die bij de minste tegenslag in een hoekje zitten te wenen.
Goed, ze mogen dat denken.
Maar zoals eerder vermeld, stereotypering gaat over veralgemeningen: voor een klein stuk gebaseerd op de waarheid, voor het grootste stuk zwaar uitvergroot, overdreven, incompleet en onwaar.
Het zijn dus niet allemaal blèters. 😉
Mensen met autisme bijvoorbeeld zijn per definitie hoogsensitief.
Ook mensen die zich emotioneel eerder lijken af te sluiten (zij gebruiken als copingmechanisme: het ‘bunker zijn’) kunnen hoogsensitief zijn.
Het is dus - zoals met alles in het leven - niet zo zwart-wit als je op het eerste gezicht zou denken.
👉🏻Lees hier verder over overprikkeling.
O ja, alle informatie die ik in deze blog neerschrijf is gebaseerd op kennis en inzichten van de boeken die ik las, de workshops en opleidingen die ik volgde en mijn eigen ervaringen en theorieën.
Bonus
— Stress-test van Open Mind
— Hsp-test van Open Mind: door hun unieke visie is dit een andere test dan wat je gangbaar vindt in pakweg de literatuur van Elaine Aron of Elke Van Hoof. Deze test meet de gevoeligheid van je zintuigen, niet de mate waarin je filters gebruikt om je zintuigen te beperken. Is de overprikkeling die jij ervaart afkomstig van overgevoeligheid van de zintuigen of gaat het over een teveel aan prikkels uit de omgeving? (Er wordt aangeraden om eerst de stress-test te doen. Als blijkt dat je op een bepaald vlak (te) veel stress ervaart kan dit de uitslag van de hsp-test beïnvloeden.)
📷 foto thumbnail (verfpotjes): eigen foto
💌 Mijn coole nieuwsbrief ontvangen? Klik hier.
🤗 Zeer welgekomen in mijn besloten FB-groep Ouderschouders.
👍🏻 Volg mijn FB-pagina https://www.facebook.com/devolgende1000dagen